De eerste pagina over Oosterwijtwerd maakte ik in 1995 bij de digitale stad DDS, later verhuisde die naar planet tot ik daar vertrok
In 2001 werd deze opgenomen in de archieven van internet, en sindsdien 28 keer opgeslagen als archief. jammer genoeg zijn de meeste plaatjes verdwenen. Dit is de versie van 2001. Er is in 24 jaar ook veel veranderd in het dorp; boeren vertrokken, mensen verhuisden, de school werd opgeheven, verenigingen stopten. Dit plaatje maakte ik bij de website: steeds mee aan het werk.
Oosterwijtwerd, wilgenwierde op het Hogeland
Oosterwijtwerd, wilgenwierde op het Hogeland
groninger land vanuit zee [plaatje]
In Noord Groningen op het Groninger Hogeland 53N en 6O, in het landschap Fivelingo en een kilometer of tien ten zuiden van de Waddenzee ligt het dorp Oosterwijtwerd, dat welgeteld zo’n 80 huizen en ca. 250 inwoners heeft.
Fivelingo dankt zijn naam aan het riviertje de Fivel dat ten Noorden van Kolham ontsprong en zich al kronkelend een weg door veen en kleilandschap zocht om bij Eenum in de Fivelboezem uit te monden. Oosterwijtwerd lag -evenals Eenum- buiten de boezem in het oude landschap en is een van de oudste dorpen. In 500 voor Christus woonden hier mensen, die voor hun bestaan vermoedelijk grotendeels afhankelijk waren van de zee. Naast visvangst en handel leefden ze van wat het land hun opbracht.
In de elfde eeuw begon de Fivelboezem dicht te slibben. Rond deze tijd wierpen de bewoners van deze streek de eerste dijkjes op, ze verbonden voor deze dijk-aanleg de hoger gelegen plaatsen in het landschap. Deze dijkjes werden ook gebruikt als wegen en zijn nog steeds in gebruik en nog steeds te herkennen aan hun slingerende loop. Een van de duidelijkste voorbeelden is de weg tussen Oosterwijtwerd en Holwierde. De foto rechts is genomen vanaf die weg, het dorp ligt in de achtergrond. Door te klikken op de foto verschijnt een kaartje uit 1905 waar je de verschillende soorten landschappen op terug kunt vinden
Latere wegen lopen recht en evenwijdig aan elkaar. In de twaalfde en dertiende eeuw werd de Fivelboezem bijna helemaal ingepolderd. Het dijkenlandschap dat ontstond is duidelijk te onderscheiden van het wierdenlandschap.
mijn dorp in winter N.O. view [plaatje]
Maria Kerk [plaatje]
De naam Oosterwijtwerd is afgeleid van de woorden Widu en Weerd. Widu betekent hout (vgl Engelse wood), struikgewas, maar ook “wilg” en Weerd geeft een hoge plaats in waterig land aan. Ooster was nodig om verwarring met het klooster Wijtwerd en het dorp Westerwijtwerd te voorkomen, die beiden in het landschap Hunsingo lagen. Je zou Oosterwijtwerd dus kunnen vertalen als wilgenwierde
Het dorp is grotendeels gelegen op een terp. [Plaatje]
Door afval en mest dat in de loop van de eeuwen door de bewoners op de wierde werd gestort was de grond op de terp erg vruchtbaar en rond 1900 is deze gedeeltelijk afgegraven en als mest verkocht. Het afgegraven stuk noemt men “lege wier”.
Bovenstaande foto is de Maria kerk, gelegen op het hoogste punt van de terp. Het is een van de oudste bakstenen Romaanse kerken (behorende tot de Marum groep) in Groningen, gebouwd in 1150. De Kerk is – naar middeleeuwse traditie Oost-West gericht, met een geringe afwijking (8 N).
zee alsem en asters[plaatje]
Dorpstraat in herfst [plaatje]
De dorpsstraat en de huizen daaraan, liggen op de hoge wierde. Deze foto toont mijn eigen huis. Even verder aan de linkerzijde ligt het armenhuis naast de kerk. Het armenhuis werd aan het dorp geschonken door de Vrouwe van de Heerlijkheid en is gerestaureerd in de tachtiger jaren . Met de Heerlijkheid wordt de borg Ripperda bedoeld, oorspronkelijk gebouwd in 1411, helaas na 1745 afgebroken. Het terrein waar de borg heeft gestaan is nog te zien aan de oostkant van het dorp.
In de strijd tussen de Stad en de Ommelanden omstreeks 1500 heeft het dorp een strategische rol gespeeld in de strijd om Appingedam
Aan het eind van de tweede wereldoorlog werd er stevig gevochten in en rondom het dorp. Een tiental huizen werd kapotgeschoten. Een van de hoeken van ons eigen huis werd stuk geschoten en een andere hoek werd vernietigd door een Canadese tank die er op in reed.
tuin.[plaatje]
Het aanzicht van de Dorpsstraat is in de tweede helft van de 20e eeuw sterk veranderd. De woonhuizen die er nu staan zijn vroeger bijna allemaal winkeltjes geweest behalve no. 7, waar nu de aannemer woont. Er was een smederij op no. 9, een bakkerij op 11, een school op no. 15. Een kleermaker op no. 10, een naaister op no. 12, , een kuiperij/ wagenmaker op no. 28, een schoenmaker op no. 30, en een kruidenier op no 32.
De bewoners van Oosterwijtwerd
De bewoners van Oosterwijtwerd zijn veelal hardwerkende, moderne mensen. Er zijn veel “tweeverdieners” en relatief veel zelfstandigen / mensen met een vrij beroep. Bijna ieder huishouden in het dorp heeft inmiddels wel een of meer computers in gebruik, vaak met aansluiting op het internet en kabeltelevisie hebben we sinds 1990. Het goede uit het verleden hebben we gelukkig gehouden: we hebben nog tijd voor elkaar, we groeten elkaar in het voorbijgaan en wanneer iemand hulp nodig heeft is er meestal wel spontaan iemand die dat geven kan.
Eetcafe Veldzicht, aan de schoolweg 4, is de aangewezen plaats om een rustpunt in te lassen tijdens een fietstocht of kanotocht door het wijde Groninger landschap. Het terras ligt in de zon aan het water en boten kunnen er zo aanleggen. In de winter -bij sneeuw en ijs – is het hier druk met schaatsers die op hun lange tocht erwtensoep komen eten of warme chocolademelk drinken. (tel 0596 620220)
Voor het dorp heeft dit cafe ook de functie van dorpshuis en activiteitencentrum. Veel bijeenkomsten vinden hier plaats. De Vereniging dorpsbelangen Oosterwijtwerd houdt er zijn vergaderingen en organiseert er zijn feesten en ook de ijsvereniging van het dorp, De Scheve Schaats, organiseert hier elke winter zijn wedstrijden.
Op de Wijtwerder Heerd bij de familie Lambeck – op nr 20 in de Dorpstraat – kun je het gehele jaar door een appartement of huisje huren of logies met ontbijt reserveren, wanneer je een of meerdere dagen in Noord Groningen wilt doorbrengen. (tel 0596 627 453) Kijk voor meer informatie op onze nieuwe pagina over de “Wijtwerder heerd”
Achter deze woning ligt het terrein waarop vroeger de Ripperdaborg heeft gestaan. Een ANWB-bord aan het begin van de Ripperdaweg geeft uitleg over de borg en over het Steenuilenproject waarvan Oosterwijtwerd het centrum is.
Op Dorpstraat 7 woont de aannemer Henk Slagter
Op Dorpstraat 32 vind je het Antiquariaat “De Blauwe Aarde”. Het is een zgn gesloten antiquatiaat waarvan de eigenaar, Jan Ruiters, veelal op boekenmarkten te vinden is. Het antiquariaat heeft een grote algemene voorraad met nadruk op natuur en esoterie.
In het gebouw Rehoboth tegenover de kerk bevind zich het atelier van kunstenares Janke Poortvliet, die zelf op Dorpstraat 11 woont . Ze geeft in Reoboth ook regelmatig teken- en schilderles. Ze is een van de personen die er voor zorgt dat de klok van de kerk op tijd blijft slaan en bij haar kun je eveneens de sleutel van de kerk ophalen als je die van binnen wilt bezichtigen. (tel 0596 626 286)
Vd Kooi Architektonische vormgeving is gesitueerd op Dorpstraat 11 (tel 0596 626 286)
W. de Boer, Bedrijfskleding / Schoeisel vind je op de Damsterweg 4 (tel 0596 626 670)
Kunstenares Annet Tuinier Hofman woont op de Ripperdaweg 23.
De boeren
De boeren zijn niet langer landbouwers (of akkerbouwers of veetelers) maar ondernemers met veelal computergestuurde bedrijven. Hoewel Groningen nog altijd bekend staat als een “boerenland” met voornamelijk akkerbouw komen hier steeds meer veehouders. Schapen zag je hier al jaren maar sinds kort zijn er ook grote veeschuren met koeien.
De Boerderij zonder naam aan de Schoolweg 2: De eigenaresse hiervan is Duitse, maar de gebroeders Renken exploiteren deze in een maatschap. Het bijbehorende land bij deze boerderij is 32.15.80 ha groot en het is een akkerbouwbedrijf.
Boerderij “Meelenbrij” aan de Schoolweg 15 wordt bewoond door E. Hillenga en H. Ekema. Bij de boerderij hoort 1.29.30 ha. De rest van het land van deze boerderij is in bezit van Bureau Beheer Landbouwgronden. 17.85.14 ha.
De boerderij zonder naam op de Schoolweg 17 wordt sinds 1998 bewoond door de familie Salden, boeren die oorspronkelijk uit Limburg kwamen met roodbont vee. Het bedrijf is 57.91.26 ha groot. De grote schuur werd in 1998 gebouwd.
De kleine boerderij zonder naam op de Damsterweg 1 wordt bewoond door de familie Folkersma. Dit boerderijtje ligt binnen de dorpskom en een enkele maal zie je dan ook een kudde schapen voorbij trekken. Over deze boerderij zijn geen gegevens terug te vinden in het boerderijenboek.
Boerderij “Rieuwersveld” aan de Damsterweg 23 is 47.15.35 ha groot en is sinds 1993 in gebruik als veebedrijf door de heer J. Hulleman en zijn vrouw G.A. Winters. In 1995 hebben ze een potstal omgebouwd tot ligboxenstal.
Boerderij “De Hoop” aan de Damsterweg 41 wordt sinds 1990 bewoond door de familie Luchtenberg, en bij deze boerderij behoort maar 1.00.75 ha, wat er ooit bijhoorde is nu in bezit van Bureau Beheer Landbouwgronden en 32.51.98 ha is verpacht aan de maatschap van de gebroeders Renken.
Boerderij “Batenburg” aan de Damsterweg 43 wordt bewoond door E. Lesterhuis en R. Ritsema, bij deze boerderij ligt slechts 2.61.00 ha. De boerderij is in 1915 herbouwd nadat de vorige boerderij was afgebrand. Dit boerderij is terug te vinden als steenhuis in historische boeken.
De witte boerderij zonder naam op de Krewerderweg 2 is 39.54.30 ha groot en het woongedeelte wordt verhuurd, maar de schuurl en het land worden door N.E. Smit en E.G. Boelema gebruikt samen met de boerderij in Krewerd. Sinds 1990 houden ze Limousin koeien, die ’s zomers in kuddeverband op de weilanden of in het natuurgebied “Woudbloem” verblijven en ’s winters gehuisvest worden in een potstal en een hellingstal. Op zaterdagen tussen 09:00 en 13:00 verkopen ze (ingevroren) vlees aan de Kloosterweg 8 in Krewerd. Dit is milieu- en diervriendelijk geproduceerd.
Boerderij “Berlerheerd” op Krewerderweg 4 wordt sinds 1991 bewoond door Nico en Linda van den Akker.Het bedrijf is 49.06.70 ha groot en is in gebruik als melkveebedrijf. De grote schuur is in 1992 gebouwd.
De Boerderij zonder naam op Dorpstraat 33 is een gemengd bedrijf met 15 ha akkerbouw en 42 ha grasland. Sinds 1993 woont hier J.A.G. Bloemen met zijn vrouw H.J.M. Hulst met twee zoons en een dochter, maar binnenkort (voorjaar 2001) vertrekken zij naar Canada. De grote veeschuur bij de boerderij is in 1993 gebouwd.
De Dieftil school staat op de driesprong tussen de dorpen Oosterwijtwerd, Leermens en Eenum.
Verenigingen
Vereniging Dorpsbelangen Oosterwijtwerd
Speeltuincommissie
Toneelvereniging Mimicri
Kaartclub Oosterwijtwerd
IJsvereniging De Scheve Schaats
Historische Vereniging Oosterwijtwerd
Plaatselijke commissie St. Groninger Kerken
De plaatselijke voetbalclub is gehuisvest in het naburige dorp Zeerijp Fivel voetbalclub Zeerijp . Het aantal verenigingen is -evenals in meer plaatsen in ons land -de afgelopen decennia afgenomen. Een aantal activiteiten in groepsverband wordt echter actief beoefend buiten verenigingsverband: tekenen en schilderen, musicieren, allerlei activiteiten die verband houden met de school.
De Gemeente (Loppersum)
Inwoneraantal: ca 11.050
Oppervlakte: ca 112 km²
Overige plaatsen in de gemeente:
Eekwerd, Eekwerderdraai, Eenum, Fraamklap, Garrelsweer, Garsthuizen, Hoeksmeer, Honderd, Huizinge, Kolhol, Leermens, Loppersum, Lutjerijp, Lutjewijtwerd, Merum, Middelstum, Startenhuizen (ged), Stedum, Stork, Toornwerd, Westeremden, Westerwijtwerd, Wirdum, Wirdumerdraai, ’t Zandstervoorwerk, ’t Zandt, Zeerijp, Zijldijk (ged)
gemeente Loppersum [plaatje]
Yolanda 